تعيين ارزشهاي حفاظتي و تفرجي پارک جنگلي سيسنگان نوشهر با استفاده از تمايل به پرداخت افراد

Transcript

1 پژوهش و سازندگي در منابع طبيعي تعيين ارزشهاي حفاظتي و تفرجي پارک جنگلي سيسنگان نوشهر با استفاده از تمايل به پرداخت افراد حميد اميرنژاد دانشجوي دكتري اقتصاد منابع طبيعي دانشگاه تربيت مدرس صادق خليليان استاديار گروه اقتصاد كشاورزي دانشگاه تربيت مدرس محمدحسن عصاره دانشيار موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع تاريخ دريافت: اسفند ماه ۱۳۸۳ تاريخ پذيرش: خرداد ماه ۱۳۸۴ چكيده اين مطالعه به تعيين ارزش حفاظتي و تفريحي پارك جنگلي سيسنگان و اندازه گيري ميزان تمايل به پرداخت افراد براي منافع حفاظتي و تفريحي اين پارك با استفاده از روش ارزشگذاري مشروط و پرسشنامه انتخاب دوگانه ميپردازد. براي اندازهگيري ميزان تمايل به پرداخت افراد از مدل Logit استفاده شده و بر اساس روش حداكثر درستنماي ي پارامترهاي اين مدل برا ورد شدند. نتايج نشان ميدهد كه بهترتيب ۸۱/۷ درصد و ۷۸/۸ درصد افراد تحت بررسي در اين مطالعه حاضر به پرداخت مبلغي جهت حفاظت پارك جنگلي سيسنگان و استفاده تفريحي از ا ن هستند. متوسط تمايل به پرداخت افراد براي ارزش حفاظتي پارك جنگلي سيسنگان ۶۳۶۵ ريال براي هر خانواده بدست ا مده و متوسط تمايل به پرداخت بازديدكنندگان براي ارزش تفريحي اين پارک ۲۴۷۷ ريال براي هر بازديد برا ورد شد. ارزش حفاظتي و تفريحي سالانه اين پارك بهترتيب ۵/۸ و ۲/۵ ميليون ريال در هكتار (۶۶۶ و ۲۹۱ دلار) برا ورد شده است. همچنين نتايج نشان داده كه پاركهاي جنگلي ارزش حفاظتي و تفريحي قابل توجهي داشته كه اين ارزش براي سياستگذاران و تصميمگيرندگان توجيهي را فراهم ميكند تا از كيفيت پاركهاي جنگلي حمايت نمايند و از كم جلوه دادن منابع جنگلي جلوگيري كنند. كلمات كليدي: پارك جنگلي سيسنگان ارزش حفاظتي ارزش تفريحي ارزشگذاري مشروط تمايل به پرداخت مدل Logit Pajouhesh & Sazandegi No:72 pp: The preservation and use values determination of Sisangan Forest Park, Nowshahr by using individual s willingness-to-pay By: H. Amirnejad,Ph.D Student of Natural Resources Economics, Tarbiat Modarres., S. Khalilian, Assistant Professor. Agricultural Economics Department, Tarbiat Modarres University., M. H. Assareh, Assistant Professor, Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran. This research will discuss determination of preservation and recreational values in Sisangan Forest Park and measure of individual s willingness to pay (WTP) for preservation and recreational benefits based on contingent valuation (CV) and dichotomous choice (DC). For measure of individual s willingness to pay was used logit model and its estimation Pajouhesh & Sazandegi پژوهش و سازندگي ۱۵

2 تعيين ارزشهاي حفاظتي و تفرجي... parameters are based on methods of maximum likelihood (ML). Results show that 81.7% and 78.8% individuals have willing to pay for preservation and recreational values forms the Sisangan Forest Park, respectively. The mean of willingness to pay for preservation annual value of this park is RLs 6365 per household and mean of willingness to pay for recreational annual value of this park is RLs 2477 per visit. The preservation and recreational annual values was estimated 5.8 and 2.5 million RLs/ha (666 US$/ha and 291 US$/ha) for Sisangan Forest Park, respectively. Also, results revealed that forest parks had considerable preservation and recreational values. Thus, these values provide enough justification for policy makers to maintain the quality of forest park, and avoid degrading forest resources. Keywords: Sisangan Forest Park, Preservation value, Recreational value, Contingent valuation, Willingness to pay, Logit model مقدمه اكوسيستم جنگل کالاها و خدمات بسياري را فراهم ميكند كه به رفاه انسان كمك مينمايد حتي اگر اين کالاها وخدمات الزاما در بازار قيمتي نداشته باشند. در سالهاي اخير اقتصاددانان منابع طبيعي به ارزشگذاري و سنجش نقش منابع جنگلي در تا مين رفاه انسان پرداختند و پيشرفت قابل توجهي در ارزشگذاري منافع مصرفي و غيرمصرفي اكوسيستم جنگلي بدست ا وردند (۱۹). با ا نكه بيشتر توجه اقتصاددانان صرف ارزش مصرفي جنگلها شده است ارزش غيرمصرفي جنگلها روز به روز بيشتر مورد ارزيابي و شناخت قرار ميگيرد. تعداد قابل توجهي مطالعات در خصوص ارزش غيرمصرفي جنگلها به اجرا در ا مده است. اين امر بيانگر برنامه تحقيقاتي رو به رشدي است كه سعي دارد شناخت ما را نسبت به رابطه بين سيستم اقتصادي و اكولوژيكي گسترش دهد و اهميت منابع جنگلي و شناخت عميق نسبت به راههاي گوناگوني كه به بشر فايده ميرساند را نشان ميدهد (۲۳). دلايل ارزشگذاري منابع جنگلي از ديدگاه اقتصاددانان و اكولوژيستها شناخت و فهم منافع و خدمات اکوسيستم جنگلي توسط انسانها اراي ه مسايل زيست محيطي جنگلهاي كشور به تصميمگيرندگان و برنامهريزان فراهم ا وردن يك ارتباط ميان سياستهاي اقتصادي و درا مدهاي طبيعي سنجش نقش و اهميت اکوسيستم جنگلي تعديل و اصلاح مجموعه محاسبات ملي مانند توليد ناخالص داخلي( GDP ) و جلوگيري از تخريب و بهرهبرداري بيرويه جنگلها ميباشد (۲۶ ۱۲ ۱۱). ۲ ارزشهاي يک پارک جنگلي به ارزشهاي مصرفي ۱ و غيرمصرفي تقسيمبندي ميشود (۱). طبق تعريف ارزشهاي مصرفي از مصرف و بهرهبرداري واقعي پارک جنگلي مشتق ميشوند که شامل ارزش مصرفي مستقيم نظير درا مدهاي حاصل از چوب و الوار و ارزش مصرفي غيرمستقيم نظير فعاليتهاي تفريحي خدمات زيست محيطي و اکولوژيکي ميباشند. ارزشهاي غيرمصرفي(حفاظتي) ۳ دربرگيرنده ارزش وجودي ۴ ارزش ميراثي ۵ و ارزش انتخاب ۶ ميباشد. ارزش وجودي ارزش ذاتي پارک جنگلي و يا ارزشي كه مردم فقط براي شناخت موجوديت پارک جنگلي قاي لند حتي اگر هرگز ا ن را نبينند يا استفاده نكنند ميباشد (۲۸). ارزش ميراثي يا ارزش نسلهاي ا ينده مطلوبيت ناشي از ا گاهي افراد در نگهداري داراي ي منبع طبيعي نظير پارک جنگلي براي نسلهاي ا ينده ميباشد و ارزش انتخاب شاخصي از درجه ترجيح افراد براي حفظ پارک جنگلي در برابر استفاده احتمالي افراد در ا ينده ميباشد (۲۵ ۲۳). به عبارت ديگر ارزش وجودي بهعنوان تمايل به پرداخت (WTP) ۷ افراد جامعه براي حفاظت از پارک جنگلي ارزش ميراثي به عنوان WTP جهت حفاظت پارک جنگلي براي منفعت نسل هاي ا ينده و ارزش انتخاب به عنوان WTP جهت حفاظت پارک جنگلي براي فرصتها و فعاليتهاي مصرفي احتمالي در ا ينده تعريف ميشود. ارزش تفريحي ۸ که جزو ارزشهاي مصرفي پارک جنگلي بوده شامل استفاده از پارک جنگلي براي تفرج اوقات فراغت و سرگرمي پيادهروي كوهپيماي ي در جنگل و زيباي ي شناختي ميباشد. تلاشهاي زيادي براي تعيين ميزان منافع بدست ا مده از بازديد مناطق تفريحي جنگلي و پاركهاي ملي صورت گرفته است. چنين اقداماتي بخش مهمي از تجزيه و تحليل منفعت- هزينه برنامههاي مديريتي پاركهاي جنگلي ميباشد. Maille و Mendelsohn در سال ۱۹۹۱ ارزش تفريحي جنگلهاي ماداگاسكار را با استفاده از روش هزينه سفر (TC) ۹ بين ۳۶۰ تا ۴۶۸ دلار در هكتار برا ورد نمودند و Loomis در سال ۱۹۹۲ اين ارزش را براي جنگلهاي ايالت مونتاناي ا مريكا ۱۰۸ دلار براي هر سفر بدست ا ورده است. او در مطالعه خود براي برا ورد ارزش تفريحي از روش ارزشگذاري مشروط CV) ۱۰ ( استفاده نمود (۲۲). ارزش تفريحي نواحي جنگلي شرق ا مريكا كه توسط Gillbert و همكاران در سال ۱۹۹۲ با استفاده از روشCV مورد بررسي قرار گرفت ۱۰/۴۳ دلار براي هر خانواده در هر سال بدست ا مد Costanza.(۲۲) و همكاران كه مجموع ارزش خدمات زيست محيطي و اكولوژيكي ۱۷ اكوسيستم مختلف جهان را مورد بررسي قرار دادند ارزش تفريحي جنگلهاي گرمسيري و معتدله بهترتيب ۱۱۲ و ۳۶ دلار در هكتار برا ورد نمودند( ۱۲ ). اين ارزش براي جنگلهاي مالزي كه با استفاده از روشCV بدست ا مده ۷۴۰ دلار در هكتار برا ورد شده است (۱۵). در بررسي ارزش تفريحي پنج پارك ملي در كره جنوبي كه توسط Lee و Han با استفاده از روشCV صورت گرفته ميزان اين ارزش بهطور متوسط ۵۴/ ۱۰ دلار براي هر خانواده در هر سال بدست ا مده است( ۲۵ ). همچنين مطالعات زيادي در زمينه تعيين ارزش حفاظتي اکوسيستم جنگلي و مناطق تفريحي جنگلي صورت گرفته است. در مطالعهEcheverria ۱۶ پژوهش و سازندگي

3 و همكاران براي محاسبه ارزش منافع وجودي جنگلهايMonteverde Cloud كاستاريكا از روشCV استفاده شده و اين ارزش براي هر هكتار جنگل سالانه ۲۳۸ دلار بدست ا مده است( ۱۳ ). Loomis و Gonzales- WTP محاسبه و نيز براي محاسبه ارزش وجودي جنگل از روشCV cabon استفاده نمودهاند( ۲۷ ). Kristrom از ۱۱۰۰ خانوار سوي دي در موردWTP ا نها براي حفاظت از يازده جنگل قديمي در سوي د سو ال نموده وWTP از ۱۰ تا ۲۰ دلار در هر سال براي هر خانواده گزارش شده است. Kramer و Mercer -تعدادي از شهروندان ا مريكاي ي را در مورد ارزشگذاري ا نها براي حفاظت جنگلهاي باراني گرمسيري با استفاده از روش CV مورد پرسش قرار دادند. بهطور متوسطWTP گزارش شده براي هر خانواده ۲۱ تا ۳۱ دلار ا مريكا براي حفاظت از ۵ درصد اضافي جنگلهاي باراني بوده است( ۲۱ ). White و Lovett ارزش حفاظتي پارك ملي نورس يورك انگليس را با استفاده از روش CV و اندازهگيري WTP افراد مورد محاسبه قرار دادند كه متوسط WTP هر فرد بهطور ساليانه ۳/۱۰ پوند بدست ا مده است( ۳۰ ). در بررسي ارزش حفاظتي پنج پارك ملي در كره جنوبي كه توسط Lee و Han با استفاده از روشCV صورت گرفته ميزان اين ارزش بهطور متوسط ۱۲ دلار براي هر خانواده در هر سال بدست ا مده است. Lehtonen و همكارانش با استفاده از روشCV ميزان WTP مردم فنلاند جهت حفاظت جنگلهاي جنوب فنلاند را برا ورد نمودند. بررسي مطالعات انجام شده در ايران نشان مي دهد كه تعداد محدوي مطالعه در زمينه برا ورد ارزش حفاظتي و تفريحي پارك ها وجود دارد. اولين بار ارزش تفريحي پارك سيسنگان در سال ۱۳۵۳ با استفاده از روشTC مورد بررسي قرار گرفته كه ۸۹۶۰ ريال در هكتار برا ورد شده است (۱۰) كه اين مقدار در سال ۱۳۶۸ با استفاده از روش كلاوسون به ۲۶۰۸۲۰۰ ريال در هكتار رسيده است (۴). در مطالعه ديگر كه ارزش تفريحي و گردشگري پارك اي ل گلي تبريز با استفاده از روش كلاوسون مورد بررسي قرار گرفته اين ارزش ۱۵۹۴۳۰۰ ريال در روز برا ورد شده است (۹). همچنين ارزش تفريحي سالانه پارك ملي گلستان و منطقه پلنگ دره قم در جنوب غربي اين استان بر اساس روشTC بهترتيب ۷۲ دلار در هكتار و ۸۳۳۹۵ ريال در هكتار بدست ا مده است (۶ ۸). ارزش حفاظتي زيستگاه پرندگان تالاب ميانكاله به روش CV و تعيين ميزان WTP مورد بررسي قرار گرفته است. در اين تحقيق براي تعيين ميزان WTP از مصاحبه شوندگان به عنوان نماينده خانواده خودشان خواسته شده تا ميزان تمايل به پرداخت خود را براي استفاده از زيستگاه پرندگان ميانكاله اعلام نمايند. ميانگين حداكثر WTPبراي خانوادههاي غيربومي ۲۴۷۵۲ ريال و براي خانوادههاي بومي ۷۳۴۴۰ ريال برا ورد شده است. ميزان WTP كل براي جامعه مطالعاتي (استان مازندران) ۱۰۱۰*۱۲۵۴۵ ريال محاسبه شده است كه اين ميزان شامل ارزش انتخاب ارزش ميراثي ارزش وجودي و ارزش تفريحي ميباشد (۵). در اين مطالعه هر چند از روش CV استفاده شده است ولي از نظر اقتصاد سنجي و اقتصاد رياضي مدلي كه تا ثير متغيرها را بر ميزان WTP مشخص نمايد و ميزان ا ن را تعيين نمايد برا ورد نشده است و از طريق جمع WTP افراد مورد مطالعه ميزان ا ن بدست ا مده است. ارزشگذاري صدمات وارده به هر هکتار جنگلهاي مانگرو (درخت حرا) سواحل استانهاي هرمزگان و بوشهر از ا لودگي ناشي از جنگ خليج فارس در سال ۱۹۹۱ با استفاده از متوسط ارزش پيشنهادي از سوي Costanza و همكاران مورد بررسي قرار گرفته است بهطوري كه ارزش سالانه وجودي زيستگاهي و پناهگاهي ۱۶۹ دلار در هكتار برا ورد شده است (۲). پاركهاي جنگلي زيادي در جنگلهاي شمال وجود دارندكه يكي از معروفترين اين پاركها پارك جنگلي سيسنگان ميباشد. اين پارك که مهمترين رويشگاه گونه شمشاد در ايران و حتي در دنيا ميباشد در ۳۰ كيلومتري شرق شهرستان نوشهر و ۲۰ كيلومتري غرب شهرستان نور قرار دارد. مساحت اين پارك ۶۲۵ هكتار بوده و عرض ا ن بهطور متوسط ۲۰۰ متر و طول ا ن ۳ كيلومتر ميباشد. پارك سيسنگان از شمال به درياي خزر و از جنوب به دامنه سلسله جبال البرز محدود بوده و داراي ا ب و هواي نيمه مديترانهاي و خيلي مرطوب با زمستان ملايم با متوسط بارندگي سالانه ۱۱۰۰ ميليمتر متوسط رطوبت نسبي ۷۵ درصد و متوسط درجه حرارت ۲۵ درجه سانتيگراد در زمستان و ۴۰ درجه سانتيگراد در تابستان ميباشد (۷). در پارك جنگلي سيسنگان ۲۱ گونه درخت و درختچه از جمله شمشاد بلوط مازو انجيلي اوجا ا زاد و ممرز يافت ميشود. همچنين ۲۳ نوع پوشش زميني و بوته ها از جمله بنفشه سه رنگ پونه پرسياوشان پامچال نيلوفر و تمشك ديده ميشود. اين پارك به دليل ارتباط با قسمت شمالي رشته كوه البرز شامل نمونههايي از حيوانات و پرندگان جنگلهاي شمال ايران ميباشد كه مهمترين ا نها شامل شوكا مرال خرس قهوهاي روباه پلنگ گربه وحشي گراز تشي شغال و از پرندگان شامل ابيا فاخته قمري سيره و قرقاول ميباشد (۴). هدف اين تحقيق برا ورد ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي سالانه هر هکتار پارك جنگلي سيسنگان با استفاده از روش ارزشگذاري مشروط و محاسبه متوسط تمايل به پرداخت افراد ميباشد. مواد و روشها روش ارزشگذاري مشروط در اين مطالعه براي تعيين ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي سالانه هر هکتار پارک جنگلي سي سنگان از روش CV استفاده شده است. اين روش عموما بهعنوان يكي از ابزارهاي استاندارد و انعطافپذير براي اندازهگيري ارزشهاي غيرمصرفي و ارزشهاي مصرفي غيربازاري منابع زيست محيطي بهكار ميرود (۱۹ ۱۸). روش CV ابتدا توسط Ciriacy-Wantrup در سال ۱۹۴۷ پيشنهاد شد ولي Davis براي اولين بار در سال ۱۹۶۳ بهطور تجربي از اين روش استفاده نمود (۲۹). اين روش تلاش ميكند تا WTP افراد را تحت سناريوهاي بازار فرضي معين تعيين نمايد (۲۴). بهعبارت ديگر اساسا روشCV تلاش ميكند تا بفهمد چطور پاسخگويان تحت سناريوهاي بازار فرضي مطمي ن راضي به پرداخت هستند. در نگاه اول اين روش ساده بهنظر ميرسد صرفا از عدهاي افراد پرسيده ميشود كه چقدر تمايل به پرداخت براي كالاي خاصي دارند. براي استفاده از اين روش نه تنها به نظريههاي اقتصادي نياز است بلكه نياز به چندين نظام و قواعد ديگر در زمينه جامعهشناسي روانشناسي ا مار و نظرسنجي ميباشد.(۲۳) روش CV تنها روش براي تعيين ارزش حفاظتي منابع جنگلي (ارزشهاي وجودي ميراثي و انتخاب) ميباشد (۲۹). اما براي برا ورد ارزش تفريحي پاركهاي جنگلي معمولا دو روش TC و CV مورد استفاده قرار پژوهش و سازندگي ۱۷

4 تعيين ارزشهاي حفاظتي و تفرجي... ميگيرد (۱۲ ). ۲۸ ۲۵ ۲۲ ۱۵ روشTC مبتني بر تهيه دادهها از طريق مصاحبه و پرسشنامه بوده و تقاضا براي مكانهاي تفريحي بر اساس تعداد بازديدها در سال از يك پارك و عوامل متغير ديگر مانند انواع هزينههاي مربوط به سفر درا مد بازديد كننده و مشخصات اجتماعي- اقتصادي تعيين ميشود. اگر يك بازديدكننده در طي سفر بيشتر از يك تصميم جهت استفاده از مسافرت داشته باشد ارزش مكان تفريحي بيشتر از حد واقعي برا ورد شده كه ميتواند براي تخصيص هزينه سفر از ميان اهداف گوناگون مشكل ا فرين باشد (۲۷ ۱۲). از ا نجاي يكه پارك جنگلي سيسنگان در مجاورت ساحل درياي خزر و در مسير جاده ساحلي شمال كشور قرار گرفته اكثر بازديدكنندگان اين پارك در حاشيه سفر اصلي خويش از اين پارك استفاده نمودهاند. بنابراين در اين مطالعه از روشTC بهدليل برا ورد غير واقعي ارزش تفريحي استفاده نشده و روش CV براي برا ورد ارزش تفريحي اين پارك مورد استفاده قرار گرفته است. پرسشنامههاي ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي براي اندازهگيري WTP افراد در بررسي روش CV از پرسشنامه انتخاب دوگانه دو بعدي ۱۱ استفاده شده است. روش انتخاب دوگانه ۱۲ اولين بار توسط Bishop و Heberlein در سال ۱۹۷۹ اراي ه شد( ۲۹ ). در اين روش پاسخگويان تنها يك پيشنهاد را بين تعدادي از پيشنهادات از پيش تعيين شده انتخاب ميكنند. پاسخگويان در مواجه شدن با قيمت پيشنهادي تحت يك موقعيت بازار فرضي فقط پاسخ بلي يا خير ميدهند (۲۹). Carson و Hanemann در سال ۱۹۸۵ روش انتخاب دوگانه را تعديل و اصلاح نموده و نتيجه ا ن روش انتخاب دوگانه دو بعدي بوده كه اين روش مستلزم تعيين و انتخاب يك پيشنهاد بيشتر نسبت به پيشنهاد اوليه ميباشد. پيشنهاد بيشتر به جواب بله يا خير يا عكس العمل پاسخگو در پيشنهاد اوليه بستگي دارد (۲۹). پرسشنامه ارزش حفاظتي شامل چهار بخش ميباشد كه بخش اول در برگيرنده وضعيت اجتماعي- اقتصادي افراد است بهطوريكه در مورد سن جنسيت شغل ميزان تحصيلات محل سكونت تعداد افراد خانواده و ميزان درا مد پاسخگويان تحقيق و جستجو ميكند. در بخش دوم سي والات طوري طراحي شده كه ميزان ا گاهي پاسخگويان را از ميزان ارزشهاي حفاظتي پارک جنگلي سيسنگان مورد سنجش قرار ميدهد. اين سي والات با اراي ه پنج گزينه كاملا موافق موافق بيتفاوت مخالف و كاملا مخالف مورد ارزيابي قرار ميگيرد. در بخش سوم پرسشنامه از پاسخگويان در مورد ميزان اطلاعات ا نها در بروشوري كه در اختيار ا نها گذاشته شده بود سي وال خواهد شد. در اين بروشور ويژگيهاي برجسته پارک جنگلي سيسنگان ا مار و اطلاعات ضروري نظير گونههاي درختي گياهي و جانوري مساحت و برخي از مشكلات و مساي لي كه اين پارک با ا ن روبروست بيان شده است. اين بروشور به پاسخگويان كمك خواهد كرد تا به سي والات مطرح شده راحتتر پاسخ گويند. بخش چهارم پرسشنامه در برگيرنده سي والاتي در مورد WTP افراد براي ارزش حفاظتي پارک جنگلي سيسنگان ميباشد. قبل از شروع مصاحبه در اين بخش چند نكته مهم از جمله تفكر و تا مل بيشتر در پاسخگوي ي به سي والات تمركز و تا كيد بر روي پارک جنگلي سي سنگان نه موضوعات زيست محيطي ديگر محدود بودن درا مد ا نها و را به پاسخگويان يادا ور شده تا در بيان پاسخ واقعي به ا نها كمك نمايد. به همراه مبالغ پيشنهادي WTP كه ۶۰۰۰ ۳۰۰۰ و ۱۰۰۰۰ ريال ميباشند از پاسخگويان در مورد حداكثرWTP ا نها سي وال مي شود. اين عمل به تحليلهاي بعدي براي طبقهبندي تاثيرات بجا مانده بهتر كمك خواهد كرد. پرسشنامه ارزش تفريحي شامل دو بخش بوده كه بخش اول همانند پرسشنامه ارزش حفاظتي در برگيرنده وضعيت اجتماعي- اقتصادي بازديد کنندگان ميباشد. بخش دوم پرسشنامه سي والات مربوط به ميزان WTP بازديد كنندگان بوده که در اين بخش سه قيمت پيشنهادي ۱۰۰۰ ۳۰۰۰ و ۵۰۰۰ ريالي بهصورت سه سي وال وابسته به هم اراي ه شده است. سه قيمت پيشنهادي مطرح شده براي ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي بر اساس پيشا زمون با استفاده از پرسشنامه باز انتخاب شده است. براي محققان انتخاب يك روش مالي براي پرداخت واقعي در بررسي CV مهم و با اهميت ميباشد. اين انتخاب تمايل به پرداخت مطرح شده براي پاسخگويان را نشان ميدهد. وسيله پرداخت ممكن است شامل قيمت وروديه ماليات فروش صورت حسابهاي الكترونيكي حق الزحمههاي مربوط به جواز يا پروانه كار و يا وجوه خاص باشد (۱۴). براي اندازهگيري ارزش حفاظتي پارک جنگلي سيسنگان ماليات ويژه از قبيل ماليات ا موزشي و فرهنگي (كه بوسيله دولت وضع ميشود) انتخاب شده است. همچنين براي تعيين ارزش تفريحي قيمت وروديه که بهترين انتخاب منطقي و به عنوان يك وسيله پرداخت واقعي براي بازديدكنندگان پارك جنگلي سيسنگان ميباشد انتخاب گرديده است. پاسخگويان در مواجه شدن با قيمت پيشنهادي به عنوان ماليات ا موزشي جهت حفاظت پارک جنگلي سيسنگان و قيمت وروديه جهت ارزش تفريحي كه به طور ماهيانه اراي ه ميشود ميتوانند پاسخ مثبت يا منفي داده و يا هيچ پاسخي ندهند. براي هر پاسخ دليل ا ن ثبت ميشود. افرادي كه پيشنهاد اعتراضا ميز نسبت به پرداخت مبلغي جهت حفاظت جنگلهاي شمال دارند نيز ثبت ميگردد. اولين سي وال مربوط به WTP در پرسشنامه ارزش حفاظتي به اين صورت مطرح شده است که ا يا مايل هستيد ۶۰۰۰ ريال از درا مد ماهيانه خود را بهعنوان ماليات ا موزشي و فرهنگي براي حفاظت از پارک جنگلي سيسنگان بپردازيد. در صورتي که پاسخگو به اين سي وال جواب منفي دهد پيشنهاد پايينتر (۳۰۰۰ ريال) اراي ه ميشود و در صورت جواب مثبت پيشنهاد بالاتر (۱۰۰۰۰ ريال) مورد پرسش قرار ميگيرد. همچنين در سي وال اول مربوط به WTP پرسشنامه ارزش تفريحي قيمت پيشنهادي مياني (۳۰۰۰ ريال) به اين صورت مورد پرسش قرار گرفته كه پارك جنگلي سيسنگان فرصتي براي گردش بيرون شهري و استراحت براي شما فراهم كرده است. ا يا شما حاضريد جهت استفاده از اين پارك ۳۰۰۰ ريال از درا مد ماهيانه خود را بهعنوان قيمت وروديه براي هر يك از اعضاي خانواده خود پرداخت نماي يد در صورت اراي ه جواب منفي قيمت پيشنهادي پايينتر (۱۰۰۰ ريال) مورد پرسش قرار ميگيرد و در صورت اراي ه جواب مثبت قيمت پيشنهادي بالاتر (۵۰۰۰ ريال) از بازديدكنندگان سي وال خواهد شد. در اين مطالعه براي تعيين ارزش حفاظتي ۳۰۰ پرسشنامه در استان مازندران و براي تعيين ارزش تفريحي نيز ۳۰۰ پرسشنامه از بازديدکنندگان پارک جنگلي سيسنگان تكميل شده است. ۳۲ پرسشنامه ۱۸ پژوهش و سازندگي

5 ارزش حفاظتي و ۲۶ پرسشنامه ارزش تفريحي بدليل عدم درك صحيح سي والات WTP و ناقص بودن حذف شده است و تجزيه و تحليل براي ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي بهترتيب با ۲۶۸ و ۲۷۴ پرسشنامه صورت گرفته است. تكميل پرسشنامهها در مدت زماني ۴ ماه و در سال ۱۳۸۳ بوده است. تعيين مدل براي اندازهگيري تمايل به پرداخت براي تعيين مدل جهت اندازهگيري WTP فرض شده كه فرد مبلغ پيشنهادي به عنوان ماليات ويژه براي ارزش حفاظتي و مبلغ پيشنهادي به عنوان قيمت وروديه براي ارزش تفريحي پارک جنگلي سيسنگان را براساس ماكزيمم كردن مطلوبيت خود تحت شرايط زير ميپذيرد يا ا نرا بهطور ديگري رد ميكند(رابطه -۱)(۱۷): معادله ۱: U مطلوبيت غيرمستقيمي است كه فرد بدست مي ا ورد. A, Y بهترتيب درا مد فرد مبلغ پيشنهادي و S ديگر ويژگيهاي اجتماعي- اقتصادي كه تحت تا ثيرسليقه فردي ميباشد. و متغيرهاي تصادفي با ميانگين صفر كه به طور برابر و مستقل توزيع شدهاند ميباشند. تفاوت مطلوبيت (U ) ميتواند بهصورت رابطه ۲ توصيف شود: معادله ۲: فرمت پرسشنامه دوگانه در بررسي CV داراي يك متغير وابسته با انتخاب دوگانه ميباشد كه به يك مدل كيفي انتخابي نياز دارد. معمولا مدلهايLogit و Probit براي روشهاي انتخاب كيفي مورد استفاده قرار ميگيرند (۲۴ ۱۹). مدل Logit به خاطر سادگي در محاسبه در اين تحقيق استفاده شده است. احتمال (Pi) اينكه فرد يكي از پيشنهادها (A) را بپذيرد بر اساس مدل Logit به صورت رابطه ۳ بيان ميشود (۲۰ ۱۷): معادله ۳: تابع توزيع تجمعي با يك اختلاف Logestic استاندارد كه است و بعضي از متغيرهاي اجتماعي- اقتصادي در اين تحقيق را شامل ميشود. و ضرايب برا ورد شدهاي هستند كه انتظار ميرود و γ و θ بزرگتر از صفر باشند. سه روش براي محاسبه مقدار WTP وجود دارد: روش اول موسوم به متوسطWTP است كه از ا ن براي محاسبه مقدار انتظاري WTP بوسيله انتگرالگيري عددي در محدوده صفر تا بينهايت استفاده ميشود. روش دوم موسوم به متوسط WTP كل ۱۳ است كه براي محاسبه مقدار انتظاريWTP بوسيله انتگرالگيري عددي در محدوده تا بكار ميرود و روش سوم موسوم به متوسطWTP قسمتي ۱۴ است و از ا ن براي محاسبه مقدار انتظاري WTP بوسيله انتگرالگيري عددي در محدوده صفر تا پيشنهاد ماكزيمم (A) استفاده ميشود. از ميان اين سه روش روش سوم بهتر است زيرا اين روش ثبات و سازگاري محدوديتها با تي وري كارا ي ي ا ماري و تواناي ي جمع شدن ۱۵ را حفظ ميكند (۲۵). بنابراين متوسط WTP قسمتي در اين تحقيق مورد استفاده قرار گرفته است. پارامترهاي مدل Logit با استفاده از روش حداكثر درستنماي ي ۱۶ كه رايجترين تكنيك براي تخمين مدل Logit ميباشد برا ورد ميشود (۲۶ ۱۶). سپس مقدار انتظاري WTP به وسيله انتگرالگيري عددي درمحدوده صفر تا بالاترين پيشنهاد (A) بهصورت رابطه ۴ محاسبه ميشود: معادله ۴ كه( E(WTP مقدار انتظاري WTP است و عرض از مبدا تعديل شده ميباشد كه بوسيله جمله اجتماعي- اقتصادي به جمله عرض از مبدا اصلي اضافه شده است. مدلهاي Logit ممكن است به شكلهاي تابع لگاريتمي يا خطي برا ورد شوند. در اين بررسي از مدل Logit خطي استفاده شده است زيرا شكل خطي براي محاسبه متوسط WTP ا سانتر ميباشد. براي تجزيه تحليل ا ماري متغيرها محاسبات رياضي و تخمين پارامترهاي مدل Logit بهترتيب از نرم افزارهاي SPSS Maple و Eviews استفاده شده است. نتايج از نظر اهداف تحقيق تصميم گرفته شد مصاحبه با افرادي كه داراي درا مد ماهيانه مستقل ميباشند صورت پذيرد. نتايج ا ماري حاصل از بررسي ۲۶۸ پرسشنامه ارزش حفاظتي و ۲۷۴ پرسشنامه ارزش تفريحي در جدول يك ا مده است. ۲۱۸ پاسخگوي (۸۱ درصد) ارزش حفاظتي و ۲۳۱ پاسخگوي (۸۴ درصد) ارزش تفريحي را پاسخگويان مرد تشكيل دادند. وضعيت شغلي و ا موزشي بازديدكنندگان از پارك جنگلي سيسنگان بهترتيب در جدول ۲ و جدول ۳ ا مده است. در بخش WTP افراد جهت ارزش حفاظتي پارک جنگلي سي سنگان ۱۳۶ نفر ( ۵۰/۷) اولين پيشنهاد را نپذيرفتند و تمايلي براي پرداخت ۶۰۰۰ ريال از درا مد ماهيانه خود را جهت حفاظت از پارک جنگلي سيسنگان نداشتند. ۱۰۹ نمونه ( ۴۰/۷) ا ن را پذيرفتند و ۲۳ پاسخگو ) ۸/۶) هيج جوابي ندادند. هنگامي كه پيشنهاد پايينتر (۳۰۰۰ ريال در ماه) اراي ه شد ۴۹ نفر ( ۱۸/۳) پيشنهاد دوم را نپذيرفتند و بيان كردند كه پيشنهاد پايينتري اراي ه شود در حالي كه ۱۱۰ نفر ( ۴۱) ا ن را پذيرفتند. ا ندسته از پاسخگويان كه اولين پيشنهاد (۶۰۰۰ ريال در ماه ( را پذيرفتند در گروه پيشنهاد بالاتر قرار گرفتند كه ا يا حاضر به = پژوهش و سازندگي ۱۹

6 تعيين ارزشهاي حفاظتي و تفرجي... جدول ۱- ا مار متغيرهاي مهم ارزش حفاظتي ارزش تفريحي متغيرها ميانگين انحراف معيار حداقل حداكثر ميانگين انحراف معيار حداقل حداكثر ۶۵ ۲۱ ۱۰/۴۵ ۳۷/۲۵ ۷۲ ۲۳ ۱۱/۰۸ سن پاسخگويان (سال) ۲۸/۳۸ ۲۴ ۰ ۴/۶۶ ۱۲/۳۴ ۲۴ ۰ ۵/۰۵ سال هاي تحصيل پاسخگويان ۱۲/۸۷ ۹ ۱ ۱/۷۴ ۴/۳۷ ۱۰ ۱ ۱/۴۹ اندازه هر خانوار ۴/۲۶ ۱۰۰۰۰۰۰۰ ۰ ۱۴۵۸۵۰۰ ۱۵۶۷۵۰۰ ۹۵۰۰۰۰۰ ۰ ۱۴۴۸۵۰۰ درا مد ماهيانه افراد (ريال) ۱۴۹۹۷۰۰ ۱۲۸۰۰۰۰۰ ۴۵۰۰۰۰ ۲۱۰۲۳۷۰ ۲۷۴۳۵۰۰ ۱۴۵۰۰۰۰۰ ۲۸۰۰۰۰ ۲۱۹۷۵۴۰ درا مد ماهيانه خانوار (ريال) ۲۵۷۴۵۰۰ جدول ۲- توزيع فراواني شغل پاسخگويان براي ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي پارک جنگلي سيسنگان ارزشها شغل متخصص كارمند دولت ا زاد خانه دار كارگر بازنشسته موارد شغلي ديگر جمع ۲۶۸ ۲ ۸ ۳۴ ۷ ۷۳ ۱۲۵ ۱۹ ارزش تعداد ۱۰۰ ۰/۸ ۳ ۱۲/۷ ۲/۶ ۲۷/۲ ۴۶/۷ ۷ حفاظتي درصد ۲۷۴ ۴ ۱۱ ۱۶ ۹ ۱۳۸ ۸۴ ۱۲ ارزش تعداد ۱۰۰ ۱/۶ ۴ ۵/۸ ۳/۳ ۵۰/۳ ۳۰/۶ ۴/۴ تفريحي درصد جدول ۳- توزيع فراواني سطح ا موزش و تحصيل پاسخگويان براي ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي ارزشها سطح سواد فوق ليسانس و بالاتر ليسانس فوق ديپلم ديپلم كمتر از ديپلم بي سواد جمع ۲۶۸ ۸ ۳۶ ۸۲ ۲۳ ۱۰۲ ۱۷ ارزش تعداد ۱۰۰ ۳ ۱۳/۵ ۳۰/۶ ۸/۶ ۳۸ ۶/۳ حفاظتي درصد ۲۷۴ ۶ ۴۷ ۹۲ ۲۹ ۸۶ ۱۴ ارزش تعداد ۱۰۰ ۲/۱ ۱۷/۲ ۳۳/۶ ۱۰/۶ ۳۱/۴ ۵/۱ تفريحي درصد پرداخت ۱۰۰۰ ريال در ماه براي حفاظت از پارک جنگلي سيسنگان هستند ۶۲ پاسخگو ( ۲۳/۱) پيشنهاد سوم را نپذيرفته و ۴۷ نفر (۵/ ۱۷) اين پيشنهاد را پذيرفتند. از ۱۱۰ پاسخگوي ي كه پيشنهاد ۳۰۰۰ ريالي را پذيرفته ۶۷ نفر ( ۲۵) ا نها حداكثر WTP خود را تا ۴۰۰۰ ريال و ۴۳ نفر ( ۱۶) ا نها حداكثر WTP خود را تا ۵۰۰۰ ريال بيان نمودند. از ۶۲ پاسخگوي ي كه پيشنهاد ۶۰۰۰ ريالي را پذيرفتند اما پيشنهاد ۱۰۰۰۰ ريالي را نپذيرفتند ۴۴ نفر ( ۱۶/۴) ا نها حداكثرWTP خود را تا ۷۰۰۰ ريال و ۱۸ نفر ( ۶/۷) ا نها حداكثر WTP خود را تا ۸۰۰۰ ريال عنوان كردند. از ۴۷ پاسخگوي ي كه پيشنهاد ۱۰۰۰۰ ريالي را پذيرفتند ۲۸ نفر ( ۱۰/۴) ا نها حداكثر WTP خود را تا ۱۵۰۰۰ ريال ۱۹ نفر ) ۷/۱) ا نها حداكثرWTP خود را تا ۲۰۰۰۰ ريال بيان نمودند. تعدادي پيشنهاد اعتراضا ميز در پرسشنامه ارزش حفاظتي ثبت شد. ۱۸ پاسخگو ) ۶/۷) بيان داشتند كه دولت بايد هزينههاي حفاظت پارک جنگلي سيسنگان را بپردازد. ۶/۳ درصد (۱۷ نمونه) اظهار داشتند كه استفادهكنندگان پارک جنگلي سيسنگان بايد بپردازند در حالي كه ۱۱ نفر ) ۴/۱) معتقد بودند درا مد ا نها كفاف پرداخت هزينههاي حفاظتي را نميدهد. ۱/۱ درصد (۳ پاسخگو) به پيشنهادات پاسخ ندادند و علت را بيان نكردند. همچنين در بخش WTP بازديدكنندگان جهت ارزش تفريحي پارك جنگلي سيسنگان ۱۲۷ نفر ( ۴۶/۴) اولين پيشنهاد را نپذيرفتند و تمايلي براي پرداخت ۳۰۰۰ ريال براي هريك از اعضاي خانواده خود بهعنوان قيمت وروديه جهت استفاده از پارك جنگلي سيسنگان نداشتند. ۱۳۳ نمونه ( ۴۸/۵) ا ن را پذيرفتند و ۱۴ پاسخگو ( ۵/۱) هيج جوابي ندادند. هنگامي كه پيشنهاد پايينتر (۱۰۰۰ ريال) اراي ه شد ۵۸ نفر ( ۲۱/۲) پيشنهاد دوم را نپذيرفتند و بيان كردند كه پيشنهاد پايينتري اراي ه شود در حالي كه ۸۳ نفر ( ۳۰/۳) ا ن را پذيرفتند. ا ندسته از پاسخگوياني كه اولين پيشنهاد (۳۰۰۰ ريال) را پذيرفتند درگروه پيشنهاد بالاتر قرار گرفتند كه ا يا حاضر به پرداخت قيمت ورودي ۵۰۰۰ ريال براي استفاده از پارك جنگلي سيسنگان هستند. ۸۸ پاسخگو ( ۳۲/۱) پيشنهاد سوم را ۲۰ پژوهش و سازندگي

7 نپذيرفته و ۴۵ نفر ( ۱۶/۴) اين پيشنهاد را پذيرفتند. از ۸۳ پاسخگوي ي كه پيشنهاد ۱۰۰۰ ريالي را پذيرفتند ۲۸ نفر ( ۱۰/۲) ا نها حداكثرWTP خود را تا ۲۰۰۰ ريال بيان نمودند. از ۸۸ پاسخگوي ي كه پيشنهاد ۳۰۰۰ ريالي را پذيرفتند اما پيشنهاد ۵۰۰۰ ريالي را نپذيرفتند ۲۷ نفر ) ۹/۹) ا نها حداكثرWTP خود را تا ۴۰۰۰ ريال عنوان كردند. از ۴۵ پاسخگوي ي كه پيشنهاد ۵۰۰۰ ريالي را پذيرفتند ۱۶ نفر ( ۵/۸) ا نها حداكثر WTP خود را تا ۷۰۰۰ ريال ۱۱ نفر ( ۴) ا نها حداكثرWTP خود را تا ۱۰۰۰۰ ريال بيان نمودند. تجزيه و تحليل اظهارات تمايل به پرداخت پاسخگويان اين فرصت را فراهم كرده تا انتظارات در هر تي وري اقتصادي مورد بررسي قرار گيرد. همچنين فرصتي براي بررسي ميزان اعتبار پرسشنامه بوجود ا مده تا مشخص شود كه سي والات بهطور كاملا صحيح با پاسخگويان ارتباط برقرار كرده است يا خير (۱۶). نتايج حاصل از برا ورد مدل Logit براي ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي بهترتيب در جدول ۴ و ۵ ا مده است. متغيرهايي كه از نظر ا ماري معنيدار نشدهاند ولي ضرايب برا ورد شده ا نها علامت مورد انتظار را نشان ميدهد در مدلهاي Logit براي كمك به دستيابي بهتر مدل حذف ميشوند. ضريب تخميني متغير پيشنهاد كه مهمترين متغير توضيحي احتمالWTP براي ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي ميباشد در سطح يك درصد با علامت منفي مورد انتظار از نظر ا ماري معنيدار شده است. اين نشان ميدهد كه تحت سناريوي بازار فرضي احتمال بله درWTP كاهش مييابد اگر قيمت پيشنهادي افزايش يابد. ضريب برا وردي درا مد در ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي از نظر ا ماري در سطح يك درصد معنيدار شده است و علامت ا ن با ا نچه مورد انتظار بوده است مثبت ميباشد كه نشان دهنده افزايش احتمال بله درWTP همراه با افزايش درا مد است. ضريب متغير ا موزش در سطح ۵ درصد با علامت مورد انتظار مثبت براي تعيين هر دو ارزش معنيدار شده است. اين علامت مثبت نشان ميدهد كه سطح ا موزش بالاتر احتمال بله را درWTP را افزايش ميدهد. ضريب متغير سن فقط در برا ورد ارزش حفاظتي از لحاظ ا ماري در سطح ۵ درصد با يك علامت منفي معنيدار شده است. علامت منفي متغير سن نشان ميدهد كه احتمال بله درWTP در افراد جوان بيشتر از افراد مسن ميباشد. نتايج نشان ميدهد كه تقريبا ۶۹ درصد پاسخگويان در پرسشنامه ارزش حفاظتي و ۷۳/۵ درصد پاسخگويان در پرسشنامه ارزش تفريحي WTP پيش بيني شدهاي بله يا خير را با اراي ه يك نسبت كاملا مناسب با اطلاعات به درستي جدول - ۴ نتايج مدل Logit براي ارزش حفاظتي پارک جنگلي سيسنگان متغيرها ضريب ثابت ضرايب -۲/۳۹۱۰ ارزش ا ماره t -۲/۲۶ معنيداري ا ماري ۰/۰۲۳۷ ۰/۰۰۰۰-۶/۴۵ پيشنهاد ۰/۰۰۰۱۷-۰/۰۰۱۸ ۴/۰۸ ۰/۹۲۰۶ درا مد ۰/۰۴۹۷ ۰/۰۲۹۶ ۲/۰۰-۲/۱۷ ۰/۴۶۸۰-۰/۳۲۲۸ ا موزش سن Log Likelihood: -511 Percent of right prediction: 69% McFadden جدول - ۵ نتايج مدل Logit براي ارزش تفريحي پارک جنگلي سيسنگان متغيرها ضرايب ارزش ا ماره t معني داري ا ماري ۰/۱۶۲۷-۱/۰۲ ضريب ثابت ۰/۴۸۰۴-۰/۰۰۰۰-۵/۷۸ پيشنهاد ۰/۰۰۰۵-۰/۰۰۰۱ ۳/۲۶ درا مد ۰/۸۹۴۳ ۰/۰۴۳۹ ۲/۱۸ ا موزش ۰/۴۴۷۵ Log Likelihood: -329 Percent of right prediction: 73.5% McFadden پژوهش و سازندگي ۲۱

8 تعيين ارزشهاي حفاظتي و تفرجي... اختصاص داده بودند. مقدار انتظاري متوسط WTP كه ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي پارک جنگلي سيسنگان را اراي ه ميكند بعد از تخمين پارامترهاي مدل Logit با استفاده از روش حداكثر درستنماي ي بوسيله انتگرالگيري عددي در محدوده صفر تا پيشنهاد ماكزيمم بهترتيب بهصورت روابط ۵ و ۶ محاسبه ميشوند: معادله ۵ معادله ۶ براساس رابطه ۵ متوسط WTP جهت ارزش حفاظتي پارك جنگلي سيسنگان ۶۳۶۵ ريال براي هر خانواده بدست ا مده است و براساس رابطه ۶ متوسط WTP جهت ارزش تفريحي پارك جنگلي سيسنگان ۲۴۷۷ ريال براي هر بازديدکننده برا ورد شده است. اگر مقدارWTP براي هر خانواده و يا بازديدکننده موجود باشد ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي در هر هكتار پارک جنگلي سيسنگان را ميتوان با ا گاهي از تعداد كل خانوار و يا بازديدكنندگان در سال و مساحت پارك جنگلي محاسبه نمود (۲۷ ۱۲). با توجه به اينکه پرسشنامه ارزش حفاظتي در استان مازندران تکميل شده است و تعداد کل خانوار اين استان ۵۶۹۱۸۲ خانوار ميباشد (۳) ارزش حفاظتي هر هکتار پارک جنگلي سيسنگان بهصورت رابطه زير محاسبه ميشود: مساحت پارك (تعداد كل خانوارها متوسط مقدارWTP ( = ارزش حفاظتي هر هكتار پارك سيسنگان ۵۷۹۶۵۴۹ ريال = ۶۲۵ ۵۶۹۱۸۲) ۶۳۶۵ ( = ارزش حفاظتي هر هكتار پارك جنگلي سيسنگان تعداد كل بازديدكنندگان پارك جنگلي سيسنگان طي يكسال( ۸۳-۱۳۸۲) ۶۳۹۷۴۲ نفر ميباشند (يافتههاي تحقيق). با توجه به متوسط ميزان WTP بدست ا مده در رابطه ۶ تعداد كل بازديدكنندگان و مساحت پارك جنگلي سيسنگان ارزش تفريحي هر هكتار براساس رابطه زير بدست مي ا يد: مساحت پارك (تعداد كل بازديدكنندگان متوسط مقدارWTP ( = ارزش تفريحي هر هكتار پارك سيسنگان ۲۵۳۵۸۳۵ ريال = ۶۲۵ ۶۳۹۷۴۲) ۲۴۷۷/۴ ( = ارزش تفريحي هر هكتار پارك جنگلي سيسنگان بنابراين ارزش حفاظتي و تفريحي سالانه هر هکتار پارک جنگلي سيسنگان بترتيب ۵/۸ و ۲/۵ ميليون ريال بدست ا مده است. بحث و نتيجهگيري روشهاي مختلفي در اقتصاد زيست محيطي براي اندازهگيري ارزشهاي زيست محيطي مورد استفاده قرار ميگيرد. اين روش ها ممكن است به روش هاي رجحان ا شكار شده ۱۷ و اظهار شده ۱۸ تقسيم شوند. روشهاي رجحان ا شكار شده براساس چگونگي رفتار عملي افراد ميباشد در حالي كه روشهاي رجحان اظهار شده بر اساس چگونگي رفتار افراد در موقعيتهاي فرضي ميباشد. اين مطالعه به تعيين ارزش حفاظتي و ارزش تفريحي پارک جنگلي سيسنگان براساس اينکه ا يا مردم راضي به پرداخت مبلغي جهت حفاظت اين پارک و استفاده از ا ن هستند پرداخته است. بنابراين يك بازار فرضي جهت بررسي منافع غيرمصرفي و مصرفي غيرمستقيم ايجاد شده و تصميم به به كارگيري روش CV بر مبناي رجحان عمومي و تمايل به پرداخت افراد گرفته شده است. تصور اساسي اين است كه مردم قادرند بخش وسيعي از معيارهاي محيطي را به معيار پولي انتقال دهند كه نشان دهنده ارزشي براي ا نها در منابع بهخصوصي ميباشد. با اينكه ايران كشوري در حال توسعه با سطح درا مد پايين تا متوسط ميباشد نتايج نشان ميدهد كه مردم راضي به پرداخت مبلغي جهت استفاده از پاركهاي جنگلي و حفاظت مطبوعيت زيست محيطي هستند بهطوريكه ۸۱/۷ درصد پاسخگويان (۲۱۹ نمونه) در پرسشنامه ارزش حفاظتي و ۷۸/۸ درصد بازديدكنندگان (۲۱۶ نمونه) در اين بررسي حاضر به پرداخت مبلغي جهت حفاظت پارک جنگلي سيسنگان و استفاده تفريحي از ا ن هستند. در اين مطالعه متوسط WTP سالانه براي حفاظت پارک جنگلي سيسنگان ۶۳۶۵ ريال براي هر خانواده برا ورد شده است. همچنين متوسط WTP سالانه جهت استفاده تفريحي از اين پارک براي هر بازديدكننده ۲۴۷۷ ريال بدست ا مده است. ارزش حفاظتي و تفريحي سالانه اين پارك بهترتيب ۵/۸ و ۲/۵ ميليون ريال در هكتار برا ورد شده كه نشان دهنده اهميت قابل توجه افراد جامعه به منابع تفريحي جنگلهاي شمال كشور ميباشد. براساس متوسط نرخ دلار در سال (۸۷۰۰ ۱۳۸۳ ريال) ارزش حفاظتي و تفريحي سالانه پارك جنگلي سيسنگان بهسترتيب ۶۶۶ و ۲۹۱ دلار ا مريكا در هكتار بدست ميا يد. نتايج همچنين نشان ميدهد كه متغيرهاي ميزان پيشنهاد و درا مد افراد كه از نظر ا ماري در سطح يك درصد معنيدار شدهاند مهمترين عوامل مو ثر در ميزانWTP افراد جهت حفاظت پارکهاي جنگلي و استفاده از ا نها ميباشند. ميزان تحصيلات و سن عوامل بعدي در تا ثيرگذاري بر ميزانWTP افراد ميباشد بهطوريكه از نظر ا ماري در سطح ۵ درصد معنيدار شده است. اين مطالعه به نتايج اميدوار كنندهاي از نظر مديريتي دست يافته است. بهطوريکه نشان داد مردم كشور ا گاه از پاركهاي جنگلي و اهميت ا ن هستد و يكWTP قابل توجهي جهت حمايت براي بهبود و توسعه پاركهاي جنگلي وجود دارد. بنابراين براي تصميمگيرندگان و مسي ولين توجيهي را فراهم ميا ورد تا از كيفيت پارك هاي جنگلي حمايت كرده و از كم اهميت جلوه دادن منابع جنگلي در اثر حمايت نشدن توسط دولت جلوگيري كند. ۲۲ پژوهش و سازندگي

9 1. Use values 2. Non-use values 3. Preservation value 4. Existence value 5. Bequest value 6. Option value 7. Willingness-to-pay 8. Recreational value 9. Travel cost 10. Contingent valuation پاورقيها 11- Double- bounded dichotomous choice (DDC) 12- Dichotomous choice (DC) 13- Overall Mean WTP 14- Truncated Mean WTP 15- Aggregation 16- Maximum Likelihood 17- Revealed preference 18- Stated preference منابع مورد استفاده - ۱ دهقانيان سياوش عوض کوچکي و علي کلاهي اهري. ۱۳۷۴ اقتصاد محيط زيست. انتشارات دانشگاه فردوسي مشهد ۴۳۷ ص. - ۲ زارع مايوان حسن احمدسواري و خسرو ثاقب طالبي. ۱۳۷۸ ارزشگذاري صدمات وارده به اكوسيستمهاي حرا ا سيب ديده از ا لودگي ناشي از جنگ خليج فارس در سال ۱۹۹۱ پژوهش و سازندگي ۴۳ ص ۸۸-۹۰. - ۳ سرشماري عمومي نفوس و مسکن. ۱۳۷۵ نتايج تفضيلي کل کشور مرکز ا مار ايران. - ۴ شريفي مرتضي ۱۳۶۸ ا مايش و برا ورد ظرفيت برد تفرجي جنگل شمشاد سيسنگان پاياننامه كارشناسي ارشد گروه جنگلداري و اقتصاد جنگل دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران ۱۸۱ ص. - ۵ طباطباي ي فاطمه. ۱۳۸۰ تعيين ارزش حفاظتي زيستگاه پرندگان تالاب ميانكاله به روش.CVM پاياننامه كارشناسي ارشد دانشگاه تربيت مدرس ۱۵۴ ص. - ۶ معمارياني فرشيد ۱۳۷۸ بررسي پوشش گياهي پارك ملي گلستان پس از ا تش سوزيهاي سال ۱۳۷۴ و ارزشگذاري اكولوژيكي ا ن پاياننامه كارشناسي ارشد علوم گياهي دانشگاه تربيت مدرس ۱۴۲ ص. - ۷ ملكان راد اكبر. ۱۳۷۸ بررسي اثرات فشار توريسم روي پارامترهاي جنگل شناسي مناطق جنگلي پايان نامه كارشناسي ارشد منابع طبيعي دانشگاه تربيت مدرس ۶۲ ص. - ۸ ميرزاي ي مرتضي ۱۳۷۹ بررسي پوشش گياهي و ارزشگذاري اكولوژيكي ناحيه نيمه بياباني جنوب غربي استان قم (منطقه پلنگ دره) پاياننامه كارشناسي ارشد علوم گياهي دانشگاه تربيت مدرس ۱۲۵ ص. - ۹ نهرلي داود ۱۳۷۴ ارزيابي اقتصادي و اجتماعي پارك اي ل گولي تبريز پايان نامه كارشناسي ارشد محيط زيست دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران ۹۵ ص. - ۱۰ يخكشي علي ۱۳۵۳ مقدمه اي بر پاركهاي ملي و جنگلي ايران انتشارات دانشگاه تهران ۱۳۵ ص. 11- Asheim, G. B. 2000; Green national accounting: Why and How? Environment and Development, Economics, 5: Costanza, R., R. d Arge, R. de Groot, M. Grass, B. Hannon, K. Limburg, S. Naeem, R. V. O Neill, J. Paruelo, R.G. Rakin, P. Sutton, & M. Van den Belt, 1997; The value of the world s ecosystem services and natural capital, Nature, 387: Echeverria, J., Hanrahan, M. and Solorzano, R. 1995; Valuation of non-priced amenities provided by the biological resources within the Monterverde Cloud Forest preserve, Costa Rica. Ecological Economics, 13: Forster, B. A. 1989; Valuing outdoor recreational activity: A` methodological survey, Journal of Leisure Research, 21(2): Garrod,G & K. Willis, 1997; The recreational value of tropical forests in Malaysia, Journal of World Forest Resource management, 8: Hadker, N., S. Sharma, A. David, & T. R. Muraleedharan, 1997; Willingness-to-pay for Borivil National park: evidence from a contingent valuation, Ecological Economics, 21: Hanemann, W. M. 1984; Welfare evaluations in contingent valuation experiments with discrete responses, American Journal of Agricultural Economics, 71(3): Hanemann, W. M. 1994; Valuing the environment through contingent valuation, Journal of Economic Perspectives, 8(4): Hanemann, W. M., J. Loonis, & B. Kanninen, 1991; Statistical efficiency of double-bounded dichotomous choice contingent valuation, American Journal of Agricultural Economics, 73(4): Howarth, B. R. & S. Farber, 2002; Accounting for the value of ecosystem services, Ecological Economics, 41: Kramer, R. A. and Mercer, D. E. 1997; Valuing a global environmental goods: US residents willingness to pay to protect tropical rain forests. Land Economics, 73: Krieger, D. J. 2001; Economic value of forest ecosystem services: A review, The wilderness society, Washington, D. C., U.S.A. 23- Kristrom, B. 1999; Valuing forests, Stockholm: MBG press, St Louis, Sweden. پژوهش و سازندگي ۲۳

10 تعيين ارزشهاي حفاظتي و تفرجي Lee, C. 1997; Valuation of nature-based tourism resources using dichotomous choice contingent valuation method, Tourism Management, 18(8): Lee, C. & Han, S. 2002; Estimating the use and preservation values of national parks tourism resources using a contingent valuation method, Tourism Management, 23: Lehtonen, E., J. Kuuluvainen, E. Pouta, M. Rekola, & C. Li, 2003; Non-market benefits of forest conservation in southern Finland. Environmental science & policy, 6: Loomis, J. B. & A. Gonzalez-Cabon, 1998; A willingness to pay function for protecting acres of spotted Owl habitat from fire, Ecological Economics, 25: Torras, M The total economic value of Amazonian deforestation, ; Ecological Economics, 33: Venkatachalam, L. 2003; The contingent valuation method: a review, Environmental Impact Assessment Review, 24: White, P. C. L., & Lovett, J. C. 1999; Public preferences and willingness-to-pay for nature conservation in the North York Moors National Park. UK. Journal of Environmental Management, 55, ۲۴ پژوهش و سازندگي